Kadında Üreme Koruyucu İşlemler

Maalesef, kemoterapi veya radyoterapi yumurtalık rezervinde kalıcı/geçici hasar yapabilmekte ve doğurganlık şansını bazı olgularda tamamen ortadan kaldırabilmektedir. Bu nedenle evli olmayan veya evli olup çocuğu olmayan veya da evli olup çocuğu olsa bile henüz ailesini tamamlamamış çiftlerde doğurganlığın korunması ile ilgili işlemler çok önemlidir. Elimizdeki etkin dondurma (vitrifikasyon) metotları da bu kapsamda başarı şansımızı arttırmaktadır. Bu çiftlerde kanser tedavisi sonrası ilgili branş doktoru ve medikal onkolog izni ile de donmuş gamet/embriyo kullanarak, transferi planlamaktayız.

Kemoterapi ve radyoterapi kullanımında tedavinin şekli, dozu, süresi, kadının yaşı ve yumurtalık rezervi kanser tedavisi sonrası yumurtalık yetmezliği riskinin ne oranda olacağını belirlemektedir.

Bayanın üreme koruyucu işlemleri:

1. Yumurta hücresi dondurulması;
2. Yumurta dokusu dondurulması;
3. Embriyo dondurulmasıdır.

Bu işlemlerin hiçbiri hastanın kanser ile ilgili seyrini olumsuz etkilemez.

Yumurta hücresi dondurulması için klasik tüp bebek uygulaması yapılır ve elde edilen uygun embriyolar dondurulur. Yumurta hücresinin dondurulmasında vitrifikasyon metodu ile çok yüksek oranda çözme sonrası sağ kalım elde edilmektedir. Standart bir işlem olsa dahi, laboratuvar kalitesi ve deneyim çok önemlidir. Bu olgularda 2.5-3 haftalık süreç yumurtalıkların uyarılması ve toplanması için yeterli olabilmektedir. Tedaviye, adet ile ilgili herhangi özel bir zamanlama yapılmaksızın, hemen başlanabilir; 2.5-3 hafta içinde de en geç tamamlanabilir.Meme kanseri gibi kanda estrojen yükselmesinin kanser seyrini olumsuz etkileyebileceği olgularda, aromataz inhibitörleri gibi ilaçlar kullanarak, hem kanda estrojen yükselmesini engellemekte, hem de toplanan yumurta sayısından feragat etmemekteyiz.

Günümüzde over (yumurtalık) dokusu dondurulmasında da çok yol kat edilmiştir. Her ne kadar yumurta hücresi dondurmaya göre daha az tercih edilmektedir. Bununla birlikte henüz ergenliğine girmemiş kız çocuklarında, tüp bebek yaparak yumurta toplanmasının zorlukları göz önüne alındığında, kanser tanısı alıp, over rezervine toksik tedavi planlanan kız çocuklarında (ergenlik öncesi), yumurta dokusu dondurulması planlanabilir.

Evli bayanlarda embriyo dondurulması da bir diğer seçenektir.

30 Eylül 2014’de yürürlüğü giren Üremeye Yardımcı Tedaviler Yönetmeliği ile kemoterapi ve radyoterapi gerekliliği olan hastalarda, bir kurul raporu ile belgelendirmek koşulu ile, yumurta dondurmaya olanak sunulmuştur:

Erkekte Üreme Koruyucu İşlemler

Kadına benzer şekilde kanser tanısı alıp, testis fonksiyonuna toksik tedavi (kemoterapi/radyoterapi) planlanan erkeklerde de sperm dondurulabilir.

30 Eylül 2014 tarihinde yürürlüğe giren yeni Tüp Bebek Yönetmeliği’ne göre aşağıdaki durumların herhangi birinde, bir kurul raporu ile belgelendirmek koşulu ile, sperm örnekleri dondurulabilir.

1. Kemoterapi ve radyoterapi gibi sperm hücrelerine zarar verebilecek tedaviler öncesinde,
2. Üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak olan ameliyatlar (testislerin alınması ve benzeri) öncesinde,
3. Cerrahi yöntemlerle sperm elde edilmesi durumunda,
4. Ağır sperm sayı düşüklüğü varlığı (daha ileride hiç sperm bulunamaması riskini önlemek için) durumunda sperm dondurma planlanabilir.